Với ý nghĩa Tết là sum vầy, mâm cơm tất niên chiều cuối năm vào ngày 29 hoặc 30 Tết là một trong những nét đẹp trong văn hoá Tết của người Việt. Tất có nghĩa là kết thúc, là xong. Niên có nghĩa là năm. Tất niên là kết thúc một năm. Bữa cơm tất niên là dịp con cháu đi làm ăn nơi xa hoặc đã xây dựng gia đình riêng được tụ họp quây quần bên ông bà, cha mẹ dưới cùng một nếp nhà để dùng chung bữa cơm cuối năm và tổng kết một năm đã qua, chuẩn bị đón chào năm mới.
Theo các nhà nghiên cứu văn hoá tâm linh, mâm cơm cúng tất niên chính là bữa cơm con cháu chuẩn bị để cúng mời các vị tiền nhân về ăn Tết cùng con cháu. Phong tục cúng tất niên vào chiều 29 hay 30 tết luôn gắn liền với Tết cổ truyền của dân tộc. Vì là ăn Tết theo lịch âm hay còn gọi là lịch mặt Trăng nên những nghi lễ văn hoá ngày Tết của Việt Nam luôn cân bằng âm dương. Tết cũng là lúc mà con cháu hướng về cội nguồn, nhớ về tổ tiên, ông bà, cha mẹ với lòng thành kính và tôn nghiêm nhất.
Vì vậy, bữa cơm cúng tất niên thường được coi là bữa tiệc lớn của gia đình trong năm nên được chuẩn bị rất trang trọng và đủ lễ. Tuỳ theo vùng miền, các thức món trên mâm cơm cúng tất niên có thể khác nhau nhưng không thể thiếu những món ăn truyền thống như bánh chưng (có nơi là bánh tét), gà luộc nguyên con xếp chéo cánh tiên ngậm bông hoa hồng, đĩa xôi nếp, đĩa chả giò, chả nem, đĩa nộm, bát miến lòng gà, canh bóng hầm với cà rốt, xu hào, lơ xanh, thịt mọc, tôm nõn... Và tất nhiên, trên bàn thờ gia tiên chiều 30 tết không thể thiếu mâm ngũ quả với những loại hoa quả như nải chuối, quả bòng, quả trứng gà, điểm xuyết chục quất, quýt quả xanh quả vàng (có nơi là dưa, dứa, xoài, dừa, đủ hoặc mãng cầu, xoài, dừa, đủ...) hay đôi cây mía còn nguyên tán lá, gốc rễ, róng (đốt). Bữa cơm cúng tất niên được tiến hành trước khi lễ cúng giao thừa diễn ra.
Tết là đoàn viên, tết là sum vầy. Còn nhiều điều bạn chưa khám phá về những giá trị văn hoá của Tết Việt. Hãy theo dõi Bản tin thế hệ số vào lúc 18h30 và cùng lắng nghe những chia sẻ của các khách mời trong bữa tiệc tất niên chiều cuối năm hôm nay (4/2) trên VTV6!
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!
