Bước vào mùa tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2018, đến thời điểm này, nhiều trường đại học, cao đẳng trên cả nước đã công bố phương án tuyển sinh của từng trường. Tuy nhiên, điều khiến dư luận băn khoăn trong những ngày gần đây, đó là sự xuất hiện của một số tổ hợp tuyển sinh "lạ" như: sử dụng tổ hợp Văn - Sử - Địa và Văn - Sử - Giáo dục công dân để tuyển sinh các ngành kế toán, quản trị kinh doanh; kỹ thuật ô tô, điện - điện tử, chế tạo máy, kỹ thuật xây dựng, công nghệ thông tin... Hay có trường dùng tổ hợp Văn - Sử - Địa để tuyển sinh các ngành như ngôn ngữ Anh, ngôn ngữ Trung, điều dưỡng. Cá biệt có trường tuyển sinh ngành Văn học bằng tổ hợp Toán, Lý, Hóa.
Ngay sau khi những thông tin về tổ hợp xét tuyển "lạ" được đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có ý kiến về vấn đề này.
Theo đó, thực hiện quy định tại Điều 34 của Luật Giáo dục Đại học: "Cơ sở giáo dục đại học tự chủ quyết định phương thức tuyển sinh và chịu trách nhiệm về công tác tuyển sinh", Quy chế tuyển sinh đã quy định: các trường được "sử dụng kết quả của 3 bài thi/môn thi, trong đó có ít nhất một trong hai bài thi Toán, Ngữ văn để xét tuyển. Các bài thi/môn thi đưa vào tổ hợp để xét tuyển phải gắn với yêu cầu của ngành đào tạo; không sử dụng nhiều hơn 4 tổ hợp bài thi/môn thi để xét tuyển cho một ngành".
Như vậy, theo quy định, các trường đại học được đảm bảo quyền tự chủ tuyển sinh nhưng phải có trách nhiệm giải trình về một số nội dung như tính liên quan, tính hợp lý, tính cần thiết của tổ hợp môn thi đối với ngành đào tạo tuyển sinh. Cụ thể là giải trình việc đảm bảo các bài thi/môn thi đưa vào tổ hợp để xét tuyển phải gắn với yêu cầu của ngành đào tạo và giải trình rõ quy trình, cơ sở xác định tổ hợp tuyển sinh. Để đảm bảo chất lượng chuyên môn, ít nhất phải có một hoặc hai môn thi trong tổ hợp được coi như là môn kiến thức nền tảng, môn tiên quyết để đủ điều kiện học chương trình đào tạo. Quy trình xác định tổ hợp cho các ngành học sẽ do hội đồng khoa học đào tạo hoặc hội đồng tuyển sinh của trường tham mưu.
Thực tế cho thấy, thời gian qua đã xuất hiện một vài trường đưa ra các tổ hợp tuyển sinh không phù hợp với ngành đào tạo (chẳng hạn tổ hợp Văn – Sử - Địa thi chuyên ngành Kế toán; ngành Kiến trúc thi tổ hợp Toán – Văn – Anh...). Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ theo dõi sát sao tình hình. Nếu thấy những tổ hợp quá bất thường, Bộ sẽ trao đổi, yêu cầu nhà trường giải trình những nội dung trên. Nếu các trường không thể cung cấp căn cứ thuyết phục, Bộ sẽ lựa chọn những trường có dấu hiệu tiêu cực này để kiểm tra, thanh tra về các điều kiện đảm bảo chất lượng, việc thực hiện các quy định về tuyển sinh, đào tạo, việc đảm bảo chuẩn đầu ra và việc làm của sinh viên sau tốt nghiệp... Những trường chất lượng thấp sẽ bị cảnh báo; nếu có vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định, thậm chí dừng tuyển sinh và công khai cho xã hội biết để phòng ngừa chung.
Quy chế tuyển sinh trao cho các trường quyền tự chủ xác định ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào (trừ các ngành đào tạo giáo viên). Tuy nhiên, Điều 11 trong Quy chế tuyển sinh 2018 cũng nói rõ: tự chủ gắn với trách nhiệm giải trình. Vì thế, để đảm bảo chất lượng nguồn tuyển, sau khi có điểm thi, các trường phải công bố công khai điểm sàn nhận xét tuyển trước khi thí sinh thay đổi nguyện vọng và phải nhập lên cơ sở dữ liệu thi tuyển sinh để quản lý. Trên cơ sở đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo, các phương tiện truyền thông sẽ giám sát, lập danh sách điểm sàn của các trường (như một cách đơn giản xếp hạng chính sách chất lượng đầu vào của trường) để công khai, minh bạch thông tin cho thí sinh có sự lựa chọn phù hợp và để các trường phải giữ uy tín, xây dựng "thương hiệu" cho mình.
Để giảm thiểu tình trạng trên, trong nội dung tập huấn thi tuyển sinh tới đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng sẽ trao đổi trực tiếp với các trường để làm rõ và hạn chế tình trạng tuyển sinh "vơ bèo vạt tép". Chất lượng đào tạo là vấn đề quan trọng trong Nghị Quyết 29 của Đảng, đang được nhà nước và cả xã hội quan tâm. Do đó, câu chuyện tuyển sinh đại học, cao đẳng không còn là vấn đề riêng của mỗi trường, do đó không thể để một số trường thản nhiên vi phạm.
