Với độ cao gần 2600 mét, Ngọc Linh được xem là nóc nhà của Trường Sơn và Tây Nguyên. Dưới bóng núi trùng điệp ấy, đồng bào Xê Đăng trên núi Ngọc Linh đã bảo tồn khá nguyên vẹn các lễ thức, luật tục có từ nhiều đời. Mang lại sự ấm no cho dân làng, cây lúa được đồng bào Xê Đăng xem như vị thần. 

Mùa này, đi khắp những ngôi làng trên sườn núi Ngọc Linh, tiếng chiêng ngân vang báo hiệu mùa lúa mới bội thu. Những hạt lúa to nhất, đẹp nhất được dân làng lựa chọn để cúng Thần lúa. Theo luật tục, già làng định ngày giờ tổ chức lễ tạ ơn Thần lúa. Đây là lễ thức lớn nhất, quan trọng nhất trong chu kỳ một mùa rẫy của đồng bào các dân tộc Trường Sơn. Trước khi diễn ra lễ tạ ơn Thần lúa, nhiều ngày trước, dân làng đã chuẩn bị rất chu đáo. Lễ vật cúng Thần lúa, Thần rừng đều tự tay dân làng làm ra. Ngoài các lễ vật như heo, gà, rượu cần, cây nêu được xem là trung tâm của lễ hội. Cây nêu là biểu trưng văn hóa - nghệ thuật của dân làng. Khi cây nêu được dựng lên, lễ hội mừng lúa mới bắt đầu.

Sau phần lễ, dân làng tổ chức phần hội với nhiều hoạt động vui chơi truyền thống. Ngoài trình diễn cồng chiêng, hát đối đáp, trò chơi dân gian, thi ẩm thực - nấu món ăn truyền thống thu hút được nhiều cộng đồng làng tham gia. Từ hạt lúa ngoài đồng, dân làng đã chế biến ra nhiều món ngon để dâng cúng thần linh và tiếp đãi thực khách.

Đồng bào các dân tộc cư trú trên dãy Trường Sơn không có các lễ hội kéo dài khi vào mùa "ăn năm, uống tháng" như các dân tộc Tây Nguyên. Tuy nhiên, cùng với lễ ăn tết mùa của đồng bào Xê Đăng, lễ mừng lúa mới là lễ thức lớn nhất trong hệ thống các lễ hội dân gian. Sau lễ mừng lúa mới, đồng bào Xê Đăng sẽ đưa lúa về kho và sẽ tổ chức lễ ăn lúa kho vào cuối mùa đông sắp đến.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!